9 czerwca 2017 weszła w życie umowa powołująca sieć naukową pod nazwą Krajowa Sieć Stacji Obrączkowania Ptaków (KSSOP). Dzięki temu zostały połączone wysiłki wszystkich krajowych stacji obrączkowania ptaków koncentrujących się na badaniach drobnych ptaków, głównie z rzędu Wróblowych. KSSOP zrzesza 6 podmiotów łącznie prowadzących 8 stacji terenowych. Trzy z nich są prowadzone przez naszą Stację Badania Wędrówek Ptaków (TSOP Bukowo-Kopań, TSOP Hel i TSOP Mierzeja Wiślana). Nasza Stacja była też inicjatorem powołania KSSOP, jest statutową siedzibą Sieci i koordynatorem jej prac, a nasz pracownik dr inż. Jarosław K. Nowakowski został przewodniczącym Rady Sieci.
Celem działania KSSOP będzie prowadzenie wspólnych badań naukowych nad wędrownymi ptakami w tym nad ich ochroną, a także działalność edukacyjna w tym zakresie. W planach jest stworzenie wspólnej bazy danych i prowadzenie ogólnopolskiego Wielkopowierzchniowego Monitoringu Ptaków Wędrownych (WMPW), który, jak mamy nadzieję, wejdzie do krajowego systemu monitoringu stanu środowiska koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Sieci naukowe są z reguły tworzone przez Uniwersytety i placówki Polskiej Akademii Nauk. KSSOP jest tu pewnego rodzaju wyjątkiem zrzeszając razem uniwersytety i organizacje pozarządowe. Oprócz naszego Uniwersytetu w skład Sieci wszedł również Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet w Białymstoku, a z organizacji pozarządowych Fundacja Akcja Bałtycka (Oddział Terenowy Fundacji AB Kaliszany), Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne i Stowarzyszenie Carpatica. Ta proporcja – 3 uniwersytety i 3 organizacje pozarządowe – podkreśla rolę wolontariatu w badaniach wędrówek ptaków. Ornitologia, w szczególności badania wędrówek ptaków, są najlepiej rozwiniętym w Polsce elementem tak zwanej nauki obywatelskiej (citizen science). Ten coraz bardzie popularny na świecie trend w prowadzeniu badań naukowych polega na włączeniu amatorów zainteresowanych daną dziedziną do zbierania materiału badawczego i jego wstępnej analizy.
Innym unikalnym elementem umowy powołującej KSSOP jest fakt, że ma ona obowiązywać przez 20 lat, z możliwością jej przedłużenia. Jest to w wielu dziedzinach współczesnej nauki perspektywa trudna do wyobrażenia. Obecnie przeważają projekty 2-3 letnie. W przypadku KSSOP chodzi jednak właśnie o badanie zjawisk i zmian wieloletnich – reakcji ptaków wędrownych na takie zjawiska globalne jak zmiany klimatu, zmiany szaty roślinnej czy chociażby synantropizację wielu gatunków.
Mapa: Stacje obrączkowania ptaków zrzeszone w KSSOP
1 – Terenowa Stacja Obrączkowania Ptaków (TSOP) Bukowo Kopań, 2- TSOP Hel, 3 – TSOP Mierzeja Wiślana, 4- Akcja Siemianówka, 5 – Stacja Obrączkowania Ptaków Rakutowskie, 6 – Obóz Ornitologiczny w Kaliszanach, 7 – Obóz Bukówka i 8 – Akcja Carpatica.