W dniach 8 lutego–3 marca 2019 odbyła się kolejna ekspedycja Stacji Badania Wędrówek Ptaków do Republiki Południowej Afryki. Jej kierownikiem była dr hab. Magdalena Remisiewicz, prof. UG, a udział w niej wzięli mgr Krzysztof Stępniewski, pracownik SBWP, oraz studenci kierunku biologia na Wydziale Biologii UG: Agata Pinszke i Samuel Sosnowski. Głównym celem badawczym wyprawy było zebranie danych o migracji i przebiegu pierzenia ptaków, które wędrują między lęgowiskami w Europie a zimowiskami w Południowej Afryce, jak gąsiorek, piecuszek czy muchołówka szara. Terminy pierzenia i migracji tych gatunków są zależne od warunków środowiska, a szczególnie temperatury i opadów, dzięki czemu ptaki te mogą być bioindykatorami zmian klimatu na obu półkulach, między którymi wędrują. Oprócz obrączek gąsiorki otrzymywały również geolokatory, które pozwolą na prześledzenie tras ich wędrówek. Dodatkowo obrączkowano i mierzono osiadłe gatunki miejscowe, dla uzupełnienia obszernej bazy biometrycznej. Prace terenowe prowadzone były w dwóch rezerwatach, znanych z poprzednich wypraw: Telperion i Barberspan.
Opisywanie pierzenia piecuszka (Phylloscopus trochilus). Od lewej: Agata Pinszke, Magdalena Remisiewicz (fot. K. Stępniewski)
Gąsiorek (Lanius collurio), z założonym geolokatorem, to jeden z gatunków ptaków wędrujących między Europą a Południową Afryką (fot. M. Remisiewicz).
Łącznie podczas całej wyprawy schwytano, zaobrączkowano i pomierzono ponad 300 ptaków z 60 gatunków. Ogromna różnorodność afrykańskiej awifauny nieraz zaskakiwała i zachwycała naszą ekipę. Dzięki intensywnym obserwacjom udało się stwierdzić ponad 250 gatunków ptaków, w tym tak spektakularnych jak marabut afrykański, sekretarz i orzeł czarny. Podczas pobytu w rezerwacie Barberspan założyliśmy 12 geolokatorów na zimujące tam gąsiorki – mamy nadzieję, że pozwolą one dowiedzieć się więcej o miejscu pochodzenia i trasach przelotu tych ptaków. Wzięliśmy też udział w badaniach biologii lęgowej sieweczek piaskowych, prowadzonych przez Claire Tanner, doktorantkę z Milner Centre for Evolution, University of Bath (Wielka Brytania), we współpracy z Joelem Avni. Pobyt w Barberspanie był też tradycyjnie okazją do wymiany doświadczeń z pracownikami rezerwatu – nasza ekipa wzięła udział w corocznych liczeniach ptaków wodnych (CWAC) oraz przeprowadziła warsztaty i szkolenie w metodach monitoringu ptaków za pomocą obrączkowania, zbierania kart atlasowych oraz liczeń. Materiał filmowy o współpracy i szkoleniu został wyemitowany 4 marca 2019 w RPA w ogólnokrajowym dzienniku telewizji SABC (LINK).
Uczestnicy szkolenia w metodach monitoringu ptaków 2-3 marca 2019 w rezerwacie Barberspan. W górnym rzędzie od lewej: Agata Pinszke, Joel Avni, Krzysztof Stępniewski, Samuel Sosnowski, Magdalena Remisiewicz, Claire Tanner, w mundurach – pracownicy rezerwatu Barberspan (fot. M. Remisiewicz)
Obserwacje ptaków nad jeziorem Barberspan. Od lewej: Magdalena Remisiewicz, Agata Pinszke, Samuel Sosnowski (fot. K. Stępniewski)
Ekspedycja była częścią trzyletniego projektu badawczego „System wczesnego ostrzegania o zmianach bioróżnorodności w wyniku zmian klimatu”, kierowanego przez dr hab. Magdalenę Remisiewicz prof. UG ze Stacji Badania Wędrówek Ptaków i prof. Lesa G. Underhilla z Animal Demography Unit z Uniwersytetu w Kapsztadzie, finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i National Research Foundation w ramach programu „Współpraca Polska-RPA ”.
Więcej informacji o tym projekcie na stronie SBWP: LINK
Marabuty afrykańskie (Leptoptilos crumeniferus) nad jeziorem Barberspan (fot. K. Stępniewski)
Żołna (Merops apiaster), kolejny przykład gatunku gniazdującego w Palearktyce, a zimującego w RPA (fot. K. Stępniewski)